Blätter der Fehrs-Gilde
Fehrs-Gilde,
Verein zur Förderung des Niederdeutschen
e. V.
neue Folge
Nr. 17 Dezember 2002 1 €
Vör sösstig Johr, in 'n Dezember 1942, weer in Stalingrad de
düütsche 6. Armee inslaten, versackt in Snee un Küll, vun den Böbelsten
Kriegsherrn verraden un verköfft an Noot un Doot. Dat weer de Anfang vun 't
Enn. – Domals hett de Dokter Kurt Reuber, de mit in den Ketel seet, de Stalingrad-Madonna achtern op en Landkoort
tekent, hett de Wöör LICHT - LEBEN – LEEV
op Hoochdüütsch rund üm dat Bild hinschreben, hett dat Bild in sienen Bunker
ophangt un denn sien Kameraden an 'n Wiehnachtsdag rinhaalt un ehr dat wiest. –
Reuber hett nich dat Elend dorstellt, in dat se all versackt weern
domals. He hett mit dat Bild, dat sien Kameraden to Harten güng, en Licht in 'n Düüstern ansteken.
LICHT
IN 'N DÜÜSTERN
–
dat is ok hüüttodaags, so as to alle Tieden, de Sinn vun Wiehnachten.
Die neue
Folge Blätter der Fehrs-Gilde erscheint seit Juli 1998 mehrmals im Jahr
und wird
herausgegeben vom Vorstand. Schriftleitung H. Kahl und B. Laatz.
Meinungen und
Beiträge an die Fehrs-Gilde, Gerhart-Hauptmann-Weg 17, 21509 Glinde;
Fon & Fax (040) 7 10 42 95; eMail:
info@fehrs-gilde.de; Internet:
www.fehrsgilde.de
Wat
in düsse Blääd steiht:
1. Licht in 'n Düüstern
2. Editorial
3. Bericht 2001
4. Johrsversammeln / Ut de Gill
5. Stimmen to 't nee Wöörbook
6. Ehrnnodel för
Heinrich Thies
7. Nedderdüütsche Bibliothek
8. Claus Schuppenhauer: Snacks
9. Heinrich Kahl: In de Hütt
10.
Maak mit bi de Fehrs-Gill!
___________________________________________________________
2. Editorial
Dit is nu de Nummer 17 vun de
"Blääd", un wi sünd 4 ½ Johr in 'n Gangen. Jede Nummer hett 12
Sieden. Dat is nich veel, man doch wat. Wat ut de Gill, wat ut de plattdüütsche
Welt, wat von uns Maten, un ok mal wat Nees.
De eersten
15 Nummern hebbt all uns' Maten woll ok mit Intresse leest, man nu hett dat den
Anschien, as wenn dor ok de Een un Anner nich mehr tofreden is un na Hoor in de
Supp söcht. Untofreden sünd dor welk mit uns' Schrievwies un ok mit de
Typographie. Ik kann blot seggen, wi hebbt uns Möh geben, man wi sünd keen
Profis. Dat hebbt de Kritikers woll to 'n Deel noch nich wüsst. Dor kümmt een
vun jem mit 'n ganz hogen Anspruch, he meent, "der Satz ist typografische
Leserverschreckung..." ik denk, he mutt villicht ganz bannig angsthaftig
sien, wenn he sik so licht un so dull verfehrt.-
Wi beiden
Redakteuren, Bernhard Laatz un Heinrich Kahl, wi mööt hier nu mal seggen, wi
sünd ok mit en poor Kritikers gor nich tofreden. Wi sünd untofreden, wenn de
Kritikers ehren Namen nich seggen möögt un sik achter enen breden Puckel
versteekt. Un untofreden sünd wi ok, wenn de Kritikers nu gor nix anners finnen
köönt as mal enen verkehrten Bookstaben, wenn se nix anners sehn köönt as
Bookstaben,- kenen Inhalt, kenen Sinn, keen Form.
En
enkelten Bookstaben is doch man heel wenig. Wenn dat man blot d a t
is, denn is dat doch villicht so, as mit den Schäper un wat em so
tofallt, so as dat in den eersten Satz von Nummer 16 heten deit, meenst nich
ok?
Nix för
ungoot, geevt juch man Möh un kiekt nau na de Form un na den Sinn, un wenn ji
dor wat finnen köönt, denn seggt man driest Bescheed, eendoont, wat dat denn
wat Godes or wat Leges is. Wokeen dor wat finndt, den sien Kritik de sall uns
recht sien! Un antern doot wi denn, wenn dor en Naam ünner steiht. Anonym geiht
dat in 'n Papierkorf.
H.K.
un B.L.
3. Bericht över dat Johr 2001
As Johrsgaven sünd de Böker „Na
sowat“ vun Ernst-Otto Schlöpke un „De Apokryphen - unbekannte Schriften ut dat
Ole Testament“ vun Karl-Emil Schade an de Maten verschickt worrn. Beide Böker
harrn en gode Resonanz in de plattdüütsche Literaturkritik.
Bi de Verleggers hett de Gill dat
henkregen, dat se de Böker ut de Reeg „Editschoon Fehrs-Gill“ un annere Böker,
tosamen sünd dat mehr as 40 Böker, mit enen Rabatt vun 30 bet 35 % an ehr Maten
afgeven kann. Dat is eenmalig.
Dat Finanzamt hett Verlööf geven,
dat uns Maten enen Deel vun ehren Johrsbidrag vun de Stüer afsetten köönt,
woför se vun den Vereen enen Spennenschien kriegt.
Dor is de Regel inföhrt worrn, dat
Warvers un Worvene sik bi de Fehrs-Gill en Book as Geschenk utsöken köönt. Dat hett
bether för de Gill goot wat bröcht.
Dor sünd de Geschenkmatenschoppen
inföhrt worrn. Dorna kann en Maat enen Minschen en Matenschop för en oder mehr
Johren schenken. Ok dat hett al goot klappt.
Ümmer mehr Lüüd, de wat vun uns
weten oder ok Maat warrn wüllt, hebbt sik eerst uns Homepage in ´t Internet
ankeken un sik mit en E-Mail meldt.
De Gill hett enen lütten Andeel an
de Festschrift vun ehren Maat Prof. Dr. Hubertus Menke ut Kiel. De Gill hett bi
en Bunnsland 3.000 € för de Druckkosten inwarven kunnt. Maat Prof. Dr. Peter
Martens hett för de Fehrs-Gill enen Bidrag schreven.
De Fehrs-Gill hett dat erste Mal
de Johrsversammeln bi de Toepfer-Stiftung afhollen kunnt, so dat de
Johrsversammeln un de Plattdüütsche Bökermess mitenanner verbunnen warrn kunn.
Dat hebbt en ganze Reeg Maten löövt.
Opstunns hett de Gill üm 250
Maten. Dor kaamt ümmer wölk dorto, aver meist jüst soveel starvt ok.
De Fehrs-Gill hett de Rechten an dat Lütte
Plattdüütsche Wöörbook vun Dr. Johannes Sass. Aver dat heet natürlich ok, dat
se Plichten hett. Dat weer an de Tiet, dat lütte Book vun 1956 antopassen. Dat
hett de Gill 2001 anfungen un düt Johr afslaten.
De Finanzen sünd utgleken. Dor is
weder towenig noch toveel Geld in de Kass.
De Bericht harr egentlich op en
Matenversammeln Anfang 2002 geven warrn´müsst. Man de Maten möögt den Verband
vun Johrsversammeln un Plattdüütsche Bökermess, de in ´n November is, nich
missen.
Heinrich Thies
4. Johrsversammeln
An 'n 16. November 2002 weer de Johrsversammeln in de Rüüm
vun de Toepfer-Stiftung. Hier de Hööftsaken ut de afhannelten Regularien:
De Wahlen harrn düt Resultat:
Vörsitter: Heinrich Thies
Twete Vörsitter un Schriever: Bernhard Laatz
Kassenmeestersche: Barbara Thun
Kassennakiekers: Karl Friedrich Manzel un Jochim Schop.
Gillraatsmaten:
Marianne Ehlers, Harald Fehrs, Heinke Hegeler, Günter Harte,
Heinz C. Harms, Volker Holm, Klaus D. Jürgens, Hellmut Kohrs, Marianne Kloock,
Carl-Friedrich Manzel, Hans-Edlef Paulsen, Edith Ulrich un Ilse Wolfram.
De Matenversammeln hett beslaten, dat de Redakschoon mit en
goot Bispeel vörangahn un dorop kieken schall, dat de Fehrs-Bläder na de
Sass´schen Schrievregeln schreven ward.
Wi beklaagt, dat uns' Maat Dr. Hartwig Flügge ut Hamborg-Neegraben
an 'n 9. November 2002 ut disse Welt afropen worden is.
Wi freut uns öber nee Maten, de wi an disse Stell begröten köönt:
Helga Behnken ut Hamborg, Marianne un Burkhard Ehlers ut Kellinghusen
un Barbara Thun ut Glinn.
All de Maten un Frünnen vun de Fehrs-Gill
wünscht wi en
besinnliche Wiehnachtstiet un en godes un
gesunnes Nees Johr!
5. Stimmen zum Plattdeutschen Wörterbuch
Das Erscheinen des "neuen
SASS", der Ende September 2002 herauskam, dessen erste Auflage Ende
November verkauft war, der nun mit der zweiten, verbesserten Auflage auf dem
Markt ist, hat eine ganze Reihe von Reaktionen ausgelöst – kluge und unkluge,
von denen wir hier eine kleine Probe geben:
"Der 'neue SASS': ein innovatives modernes Wörterbuch, das
auf dem Wege zu einem niederdeutschen Duden ist und neben die modernen
Fremdsprachenwörterbücher gestellt werden kann."
Prof. Dr. Peter Martens, Hamburg
"Dat wiest 'n goden Blick un veel Geföhl för dat rechte
Maat."
Dr. Ulf-Thomas Lesle, Institut für niederdeutsche
Sprache, bei der Eröffnung der plattdeutschen Buchmesse in Hamburg
De Autoren is en feinet Book lückt, dat een jedertiet op
sienen Schrievdisch, blangen de annern Wöörböker, hebben un to Hand nehmen
schull. Togriepen un bruken, fallt mi blots in."
Karl-Heinz Groth, sh:z
"Kahl und Thies entrümpeln, modernisieren und ergänzen
den Wortschatz und vereinfachen die ohnehin einfachen Schreibregeln konsequent
weiter."
Institut für niederdeutsche Sprache, INS-Presse
"De nüe SASS gifft dat Plattdüütsche en nüe Rüch un en
nüe Autorität. Weer goot, wenn de SASS in Huus un School in uns Land intrecken
dä."
Wolfgang
Börnsen, MdB,
Sprecher
der Arbeitsgruppe Niederdeutsch im Deutschen Bundestag
"Gerade mit der Fortführung plattdeutscher Wortstämme
und auch neuen Wort-Kreationen wird die niederdeutsche Sprache lebendig
gehalten."
Heinz-Werner Arens, Präsident des Schleswig-Holsteinischen Landtages
"Med den nye >>SASS-Plattyske orbog<< er
man hjulpet godt pa° vej."
Anni Lander in "Flensborg Avis"
"Eine Art plattdeutsches Esperanto. Anbiederung ans
Hochdeutsche. Vor dem Gebrauch dieses Buches wird dringend gewarnt."
Bert C. Biel im Elmshorner Anzeigenblatt 'Blickpunkt'
"De hebbt ja enen an de Pann."
Robert Burmeister, Plattd. Krink Mettenhof, Kiel
Wenn düsse Utgaav bi de Maten ankümmt, sünd al mehr as 4.444
Wöörböker verköfft, wat wiss as Teken gellen kann, dat Plattdüütsch noch
jümmers ok in de Schrift lebennig is.
6. Ehrennadel für Heinrich Thies
Die Ministerpräsidentin des Landes Schleswig-Holstein,
Heide Simonis, zeichnete Heinrich Thies am 5. Dezember, dem Internationalen Tag
des Ehrenamtes, mit der Ehrennadel des Landes Schleswig-Holstein aus, weil er
sich seit vielen Jahren für die Erhaltung der niederdeutschen Sprache
engagiert. Ministerpräsidentin Simonis: „Ihr freiwilliges Engagement ist ein
unersetzlicher Beitrag für eine vielfältige Bürgergesellschaft. Ohne Ihren
Einsatz bliebe ein Teil wichtiger und gesellschaftlich sinnvoller Aufgaben
ungetan.“
Heinrich Thies hat sich
erfolgreich bemüht um die Aufnahme der niederdeutschen Sprache in die
Europäische Sprachencharta und in die Landesverfassung von Schleswig-Holstein,
um die Einrichtung zweier Niederdeutschzentren in Schleswig-Holstein, um die
Verabschiedung eines schleswig-holsteinischen Landesplans Niederdeutsch, um den
Erhalt eines Vorzugsplatzes für die Sendereihe "Talk op Platt" im
Fernsehen und schließlich - hier zusammen mit Heinrich Kahl - um die Erstellung
des neuen Sass´schen Plattdeutschen Wörterbuches.
Heinrich Thies wurde früher
bereits vom Heimat- und Bürgerverein Glinde und von der Stadt Glinde geehrt und
hatte auch die Ehrennadel des Kreises Stormarn erhalten.
H.K.
7. Nedderdüütsche Bibliothek
De Nedderdüütsche
Bibliothek Hamborg in de Peterstraat 36, bi de – ünner mehr as 11.000 Böker –
ok dat Verlags-Archiv vun de Fehrs-Gill to finnen is, hett nu jede Middeweken
un Dunnerdag vun Klock 11:00 bet Klock 19:00 apen to 'n Utlehnen vun Böker un
Tietschriften för elkeen.
Dorto nu nochmal dit:
Heinrich
Kahl: Kleine Ansprache im Hause der Alfred-Toepfer-Stiftung F.V.S. zur
Eröffnung der Niederdeutschen Bibliothek in Hamburg am 13. September 1996 im
Lichtwark-Saal, Neanderstraße:
Verehrte Damen un Herren! Herr
Toepfer!
As Vörsitter vun de Fehrs-Gill sall ick hier en poor Wöör seggen, wo
hüüt de "Nedderdüütsche Bibliothek Hamborg" un dat
"Alfred-Toepfer-Archiv" för de Stadt un för de Minschen in de Region
opmaakt ward. -
Dat sünd nu jüst 48 Johr her, as 1948 in Düütschland, nauer seggt in
"Trizonesien", de Währungsreform passeern dee. Domals geev dat 40
Mark Koppgeld, un jeedeen müss sik Gedanken maken, wo he sik öber Water holen
kunn. -
Do geev dat hier in Hamborg, in Wellingsbüttel, den al wat öllerhaftigen
Paster Christian Boeck - (he weer al öber 70 Johr oolt), de dach nich toeerst
an 't Geldverdenen; de harr domals en Idee, mit de wull he nich Geld verdenen,
man veel mehr Geld utgeben: He keem in de Dagen op den Gedanken, enen Verlag to
grünnen, enen Verlag, in den plattdüütsche Literatur rutkamen sull.
Boeck hett em gründt. He weer domals Vörsitter vun de Fehrs-Gill, un de
Gill spann he mit in. - (Dor will ick nu nich wieder öber snacken.) Knapp
veerdig Johr hett de Fehrs-Gill-Verlag arbeidt, hett plattdüütsche Böker op 'n
Markt bröcht, 122 Titels weern dat vun 1949 bit 1988.
Ick will dor nu ok nich wieder öber snacken, wat dat bedüden deit, öber
40 Johr hin Johr för Johr een, twee oder dree plattdüütsche Böker ruttogeben,
wat dat bedüüdt hett för de Lesers, för de Schrieverslüüd, för de Saak (de Saak
vun de plattdüütsche Spraak), wat dat för Impulsen west sünd för de
nedderdüütsche Literatur, för de noorddüütsche Region, dat heet ok för dat, wat
wi nu hüüttodaags eerst wedder op Sicht kriegt: De regionale Kultur un de
regionale Identität, (wat ümmer dat is.)
Den eenen Gedanken mutt ick hier vör allen loswarden, hier in dat Huus
vun de Alfred-Toepfer-Stiftung: Ick mutt dorvun snacken, wo Alfred Toepfer un
de Stiftung F.V.S. den Paster Boeck sien Wark ünnerstütt hebbt:
Vadder Toepfer is uns' Gill-Maat west. Wenn he eenmal in 't Johr sien
Gill-Gaav kregen harr, denn hett he sik männichmal ok hinsett un hett mit de
Hand, mit sien Füllfedder, en poor anerkennen Wöör opschreben un de Gill dat
hinschickt. - Dat hett uns veel bedüüdt. - Anner Lüüd hebbt uns wat an 't Tüüch
flicken wullt, man Alfred Toepfer hett uns Moot maakt un uns den Rüüch steilt.
Dat wöllt wi nich vergeten.
De Stiftung F.V.S., Alfred Toepfer sien Stiftung, de hett mehrmals fix
holpen: 1962 hett Krischan Boeck as Vörsitter vun de Fehrs-Gill un vun den
Verlags-Vereen den Joost-Van-den-Vondel-Pries kregen. "Die Ehrung gilt dem
selbstlosen Förderer niederdeutscher Sprache und Dichtung, insbesondere des
niederdeutschen Buches; nicht zuletzt auch dem Deuter des dichterischen Werkes
seines väterlichen Freundes Johann Hinrich Fehrs", hett dat domals in de
Urkunn vun de Westfälische Wilhelms-Universität to Münster heten.
De Stiftung F.V.S. hett de plattdüütsche Saak ok dordörch ünnerstütt,
dat uns' plattdüütschen Autoren en ganze Reeg vun F.V.S. - Literatur- un
Kulturpriesen kregen hebbt: Den Fritz-Reuter-Pries (för nedderdüütsche
Vertellen), den Klaus-Groth-Pries (för nedderdüütsche Lyrik), den
Stavenhagen-Pries (för nedderdüütsche Dramatik), den Hans-Böttcher-Pries (för
Rundfunk-Arbeit). -
Ja, un nu helpt uns de Alfred-Toepfer-Stiftung F.V.S. un de
Carl-Toepfer-Stiftung dordörch, dat se de 112 Titels ut den Verlag vun de
Fehrs-Gill (uns' Verlags-Archiv) un dorto de Titels, de siet 1988 bi Wachholtz
in de Edition Fehrs-Gilde rutkamen sünd, in de "Nedderdüütsche Bibliothek
Hamborg" opnimmt! - Disse Bestand is hier in de Bökeree nu de lüttst vun
de enkelten Afdelen. De annern Afdelen, de nedderdüütsche Toepfer-Bibliothek un
de Quickborn-Bökeree, de wiest veel mehr Titels op. Man wenn dat Verlags-Archiv
vun de Fehrs-Gill so tosamen blieben kann, as dat in de Johren 49 bit 88
rutgeben worrn is, denn is dat wiss en Stück nedderdüütsche
Literatur-Geschicht, wat op disse Oort dokumenteert ward. Kunn ja sien, wat dat
för de Literatur-Wetenschap un för Nedderdüütsch-Studenten vun Interesse is.
För de Fehrs-Gill is dit en Glücksfall. Uns harr nix beters passeern
kunnt. Wi seggt Dank, un: Plattdüütsch sall leben!
8. Seggst du wat – orrer geiht di dat Muul man
so?
En Snack up Platt as Wegwieser för’t Leven
Snacks hebbt wi Plattdüütschen en
Barg; nee: Wi hebbt door maal veel vun hatt. Hüüt
un dissen Dag sünd se ja nich mehr so begäng – de plattdüütsche Welt, wo se
tohuus weern, de gifft dat ja meist nich mehr.
UN
DOCHEN: Wat stickt door nich allens binnen? Wo’t ook üm geiht, üm Em un Ehr, üm
Lütt un Groot, üm Huus un Hoff, Geld un Goot, Leven un Dood, üm Arbeit, Recht,
Denken un Doon, üm Gott un de Welt uplest; wat den Minschen so tostöten kann,
wat he denken un föhlen mag – dat 'Volk' wüss door en Snack för. En poor Wöör man, un di ward en Licht upsteken över
den Minschen, sien Leven, sien Doon un Drieven. Is wiss un worraftig wohr: De
olen Snacks, de sünd reinweg en Spegel vun Welt un Minschenleven, un se sünd en
Wegwieser för’t Leven bavento.
WAT'N
WUNNER denn ook, dat de, de ehr Heimatspraak den Rüüch steilen wullen –
dat diss' Lüüd bikamen sünd un seggen dään: An so'n Snack, door wiest sick an,
wat dat is un kann, uns Platt. En Schrieversmann uut Sleswig-Holsteen, de
schreev denn ook förföötsch vun "Formelhaftigkeit ein Wesenszug des
Plattdeutschen", un door swöög he vun de poor Daag in't Johr, wo he wedder
na Huus gahn dä, trüüch na sien Dörp, un wo he denn allemaal wies warrn möss,
wo wiet he mit sien Platt al weg weer vun dat, wat de olen Frünnen un Navers up
de Tung harrn: De fasten Slagwöör, wo de Dörpslüüd sick dat Leben mit
verkloren, de weern em in sien egen Platt verschüttgahn; he sülven harr
middewiel sachts to un to veel vun’t Hoochdüütsche annahmen. Un an diss'
Steed', düch em, kunn'n nu ook den Ünnerscheed twüschen Hooch un Platt
faatkriegen: Plattdüütsch, mit all de Snacks un olen "Formeln", de de
lütten Lüüd up'n Dörpen bruken dään, dat weer di de reine deegte
"Natur"; un Hoochdüütsch – mit all de Freeheit, de Welt maal so un
maal so to Woort to bringen –, dat weer "das vergängliche
Menschenmachwerk".
HE
SEGGT: Platt, dat is de Spraak vun de lütten Lüüd. Un de hebbt de Welt, so as
se weer vun Uur un Anfang, up egen Oort to Woort bröcht, in Biller un Snacks un
anner korte Formen – door is nix an to rippen un to rögen, dat blifft, dat is
heel wat Besünners, door kann dat Hoochdüütsche nich mit. Un, sühst woll, door
is he, de Grund, för uns Platt to strieden.
DAT
dat mit Plattdüütsch
as normale Spraak för jeden Dag bargdaal geiht, door hebbt de Frünnen vun uns
Platt liekers nich veel an doon kunnt; man se hebbt en egen Slag Literatur- un
Kulturleven up de Been stellt, door köönt anner lütte Spraakgruppen sick de
Nääs an wischen.
DAT
UNNASCHE is man: Dat mit den Gloven 'Plattdüütsch is Volksspraak un anners
nix!', dat weer reinweg Biesterkraam. So veel wi hüüt un dissen Dag vun Spraken
afweten doot, mööt dat richtig heten: En Spraak, jeedeen Spraak up de Welt, is
un kann allens, wat de Minsch mit ehr anstellt. Ook uns Platt kann dorüm in'n
Grunn' för allens dögen – wi mööt dat bloots wüllen un versöken!
Claus Schuppenhauer
9. Heinrich Kahl: En
Wiehnachtsgeschicht
I n d e H ü t t - e n J u n g s g e s c h i c h t
Se seten in
ehr Hütt, de beiden Nabersjungs Bernd un Martin, veerteihn un dörteihn Johr
oolt, in de
Hütt, de se sick t'rechttimmert harrn achter 'n Knick.
Dat Dack ut Knüppels un Dannenbusch weer
nich ganz waterdicht, dor kunnst du hier un dor na buten dörchkieken, un wenn
du Glück harrst, gegen Abend de Steerns dörchblinken sehn.
Dat weer in de Daag na Wiehnachten, un se weern bald jeden Dag
bi ehr Hütt togangen, betern dat Dack ut, un denn seten se wedder binnen un
vertellen sick wat un töben, bit de eerste Steern to sehn weer.
Enen Nameddag weern se binnen wedder an 't
Snacken. En lütt beten Langewiel weer mit dor bi, un denn keem Christoff, ok en
Jung ut ehr Straat. He möök de Klapp op un steeg bi jem rin. "Wat wöllt ji
morgen maken?", fröög he. - Ja, wat wullen se den annern Dag doon? - Se
wüssen ok nich recht. - "Wat gifft 't denn Nees?"
"O, ick weet wat", sä Christoff,
"ick kenn enen vun de Afghanen-Jungs, de in de gelen Hüser wahnt, de heet
Said. De is so oolt as ick. De hett 'n
Swester, de is sössteihn, un de hett 'n lütt Kind. De Deern huust nu dor baben
an 't Moor in so 'n ole Bretterbood. - Wöllt wi dor nich mal hin?"
"Mann, Christoff, dat is orig wiet.
Bit wi dor sünd, un wedder t'rüch, denn
is dat stickendüüster. Dat verlöövt mien Öllern nich", meen Martin. -
Keeneen vun de dree sä wat. - "Kiek mal dörch de Ritz in 't Dack, dor is
en hellen Steern to sehn!" - "Wo?" - "Dor!" -
"Wohrraftig!"
"Weet ji wat", simelier
Christoff, "wenn wi dree nu Rummelputt lopen wullen, denn harrn juuch
Vadder un Mudder dor doch nix gegen. - Rummelputt lopen, un denn dor mal
hinkieken na den olen Stall an 't Moor, wo Said sien Swester huust."
"Dat kunn villicht glücken, dat ick
denn Verlööf kreeg", meen Martin. - "Man wi hebbt gor kenen
Rummelputt", geev Berd to bedenken, "un vör dree Daag weer
Ooltjohrsabend, dat weer de Dag to 'n Rummeln. Naher rummelt keeneen
mehr." - Wedder 'n Stoot
Stillswiegen.
"Laat uns liekers rummeln," sä
Christoff.
"Nee, na Neejohr, denn is dat nix
mehr", meen Bernd.
"Wat heet,
dat is nix mehr! Kloor is dat wat! In
dree Daag is Dreekönigsdag, un denn geiht dat los. Wi seggt to uns' Öllern,
Rummelputt gifft dat ok an 'n Dreekönigsdag. Wi rummelt denn stracks den
Moorweg lang un kiekt dor mal na de Bood rin, wo Said sien Swester mit ehr Kind
husen deit. - Los, dat ward wat!" - Bernd hau sick mit de Hand op 't
Knee. - "Wenn du dat meenst, - ick weet nich recht", sä Martin.
"Laat uns dat versöken! Wi hebbt noch 'n poor Daag Tiet, köönt uns 'n
Rummelputt besorgen, un denn geiht dat los! - Vergangen Johr, dat weet ick
noch, do geev dat in 't Blatt Biller, dor weern Kinner op to sehn, de harrn
sick verkleedt, een harr sien Gesicht swatt maakt, un de tröcken vun Huus to
Huus un süngen, un sään ehren Vers, un de kregen denn wat schenkt."
"Dat weern Steernsingers", sä
Bernd.
"Maakt nix", sä Christoff,
"Steernsingers un Rummelputt - is
eendoont!"
Den annern Dag weern Bernd un Martin bi
Bernd in 'n Keller togangen, wo de Warkbank stünn. Martin harr enen leeren
Blomenputt ut Kunststoff mitbröcht. Denn söcht he buten na enen schönen glatten
Stock, un as he den t'rechtsnippelt harr, do söcht he noch 'n Stück Folie,
Backfolie vun sien Mudder, de he öber den Stock spannen kunn. He möök sien rechte
Hand 'n beten natt, faat de Folie an, de öber 'n Stock spannt weer, rutsch mit
de Hand op un daal, un - mit 'n Mal füng de Blomenputt an to dröhnen: Rum, rum,
rum, so keem dat holl ut den Putt rut.
Nameddaags seten de Jungs mit ehren
Rummelputt in de Hütt un rummeln. Bit Bernd anfüng, sien Stimm dor mang to
mischen. He harr mit 'n Mal den Vers tofaten: "Rummel rummel roken, geev
mi 'n Appelkoken..." un all so 'n Saken.
An 'n Dreekönigsdag, as dat nameddags
schummerig wörr, tröcken de dree Jungs mit ehren Rummelputt los. Se harrn sick
verkleedt. De een mit 'n langen roden Rock vun sien Swester, de anner mit 'n
olen Baadmantel vun sienen Vadder, ok düüster-root, un de drütte mit 'n Turban,
den he sick üm 'n Kopp dreiht harr. De annern beiden harrn sick to ehr rode
Kledaasch noch Kronen ut Goldpapeer opsett . Een harr den Rummelputt ünner
'n Arm, de tweete enen lerrigen
Kartüffelbütel, un de mit den Turban harr enen gollen Steern an 'n Bessensteel
nagelt.
Bi ehr Hütt füng dat an. Rum, rum, rum. Denn
güng dat baben üm de Eck, un dor höllen se eerst mal Raat: "Wo wöllt wi
denn rummeln?" - "Ick denk, bi Lüth fangt wi an." - "Bi
Sibb gaht wi gor nich eerst rin, de geevt doch nix." - "Un denn bi
Kroogmann." - "Un wenn wi wat binnen hebbt in unsen Bütel, denn aber
stracks den Brookweg lang un den Weg na 't Moor hin!"
Nu stünnen se bi Lüth vör de Döör un
rummeln un süngen Rummel rummel roken,/ geev mi 'n Appelkoken,/ laat mi nich to
lang'n stahn,/ ick mutt noch 'n Huus wieder gahn,/ rum, rum, rum! - De Döör
güng op, de ole Lüth stünn dor, un denn reep he na 't Huus rin: "Och Else,
kumm doch mal, hier sünd Jungs mit 'n Rummelpott!" Froo Lüth keem mit 'n
groten Töller vull Berliner Pannkoken. Bernd un Martin nehmen sick jeder enen
vun 'n Töller, de grote Christoff kunn mit de Hand glieks twee faten. De
Berliner Pannkoken kemen na den Kartüffelbütel rin, un se tröcken wieder.
Bi Boysen vör de Döör datsülbige Speelwark,
man dor geev dat Appeln. - Rummel rummel roken, geev mi 'n Appelkoken. - Bi dat
nächste Huus, bi Sibb, tröcken se vörbi, rummeln liekers mal, un Christoff süng
luut: "Swatten Tweern un witten Tweern - disse Ollsch de gifft nich
geern."
Dormit güngen se denn en Huus wieder. Se
rummeln schön luut, se süngen ehren Vers, de Döör güng op, de lütt Froo
Krogmann stünn dor, un se reep: "Willem, hier sünd se mit 'n Rummelpott -
hest mal 'n Mark?" De ool Krogmann tröck sien Knipp ut de Tasch, lang dree
Geldstücken rut, geev se den gröttsten vun de Jungs in de Hand, un de leet dat
Geld na den Bütel rinklötern.
Wieder güng dat. Se harrn goot wat in 'n
Bütel, as se na den Brooksweg rinbögen. De grote Christoff hüng sick den Bütel
öber de Schuller, Martin weer meist an 't Rummeln, un Bernd kunn ümmer schöön
luut singen. Rummel rummel rum,/ de Rummelputt geiht um,/ laat uns nich to
lang'n stahn,/ denn wi wöllt noch wieder gahn...
Nu löpen se mittlerwiel al op den Moorweg,
un dat weer binah ganz düüster, as se bi dat letzt Huus ankemen. Dor weer de
Fohrweg to End, un en smallen Padd güng wieder an de Peerwischen lang, un ganz
an 't End stünn de ole Bretterbood. 'n beten Rook steeg ut den Schosteen op, un
dörch de Ritzen vun de Döör kunnst 'n beten Licht dörchschimmern sehn.
"Dor is dat", sä Martin, "un
wat nu?" - "Nu rummelt wi eerst mal ganz lies, dat de Lüüd sick nich
verfehrt", sä Christoff, un lies, lies rummel Martin, un Bernd süng:
"Rummel rummel Röök,/ wi kaamt hier to Besöök."
De Döör güng op, dor stünn en groten jungen
Mann mit gneterswatte Hoor, un Christoff sä to em: "Hallo Jussuf! -
Salám!" - "Salám", sä de anner. Christoff dreih sick na sien
beiden Mackers üm un sä: "Dat is Jussuf, den kenn ick, de wahnt ok in de
gelen Hüüs." Jussuf wünk de dree rin na de Bood.
En lütten iesern Aben weer in de Gangen, un
an de Siet vun den Aben seet en junge Froo mit 'n Koppdook. Se harr ehr lütt
Kind op 'n Schoot, un Christoff sä to ehr: "Hallo Marjám! -
Salám!" De annern beiden Jungs
wüssen gor nich, wat se to ehr seggen sullen, un deswegen sään se gor nix un
keken blot na dat Kind, dat en ganz hell lüchten Gesicht kreeg, as Jussuf de
Döör vun den Aben opmaak un en Stück Holt un en Torfsood op 't Füer legg. - De
Jungs stünnen un keken. Un denn güng Christoff bi un nehm den Bütel vun de
Schuller un grabbel dor wat rut: 'n poor Appelkoken un Berliner Pannkoken,
Appeln un Appelsinen. De Appelkoken geev he Marjám hin, de Appeln un Appelsina
drück he Jussuf in de Hand. Denn grabbel he wieder un haal dat beten Geld ünnen
ut den Bütel un pack dat op de wullen Deek vun dat Lager dor an de Wand. - Dat Kind
beweeg sick, dreih sien lütt Gesicht na jem hin, un Christoff sä: "Och, wo
schöön!"
He nehm enen vun de Knüppels in de Hand, de
dor vör den Aben leeg, un mit dat swattbrennt Stück Füerholt schreev he binnen
an de Döör den Anfangsbookstaben vun sienen Vörnamen hin: C. Denn geev he
Martin den Knüppel, de möök dat ebenso un schreev sienen Anfangsbookstaben, M,
un toletzt Bernd. Christoff nehm noch mal wedder dat Stück Holt un möök achter
sien C un achter Martin sien M Krüzen. Denn füng Martin lies an to rummeln, do
füng dat Kind an to wenen. Christoff keek rundüm un sä: "Maakt dat goot,
ji dree! - Salám." - De dree Jungs dreihn sick üm un güngen ut de Döör.
Buten
rummel Martin orig los, un luut klüng dat ünner 'n Steernheben bi de ole Bood:
Rummel rummel reben,/ dat Kind, dat Kind sall leben,/ rummel rummel reben,/ dat
Kind - sall - leben...
H.K.
10. Maak mit bi de Fehrs-Gill!
Plattdüütsch steiht op de Rode
List, tosamen mit rore Deerten un Planten.
Kumm to de
Fehrs-Gill!
35 € för Körperschaften. Wokeen mitmaken will, de
gifft uns entweder en Intog-Verlööf, oder een öberwiest an 'n Anfang vun ´t
Johr dat Geld op dat Konto
Nr.
170 062 013 bi de Sporkass Stormarn (BLZ 230 516 10). An 't End vun dat Johr
gifft dat för de Maten en Gaav: Böker oder Toondrägers, un en poor mal
in
't Johr kaamt uns Bläder. Un op Böker, de wi rutbringt, kriegt Se bi uns den
Gill-Böker-Rabatt vun wenigstens
30 %
An de
Fehrs-Gilde e.V., Gerhart-Hauptmann-Weg 17, 21509 Glinde
Ik will bi de Fehrs-Gill mitmaken:
Vörnaam:
................................................................................................................
Familiennaam:........................... ..............................................................................
Straat un
Nummer:
.................................................................................................
PLZ,
Wahnoort: ........................ ..............................................................................
Intogsverlööf:
Hiermit segg ik, dat ik inverstahn
bün, dat de Fehrs-Gill i.V. den Matenbidrag, wenn he ansteiht, vun mien
Konto Nr.
................................................................................................................
bi
............................................................... BLT
.....................................................
afboken
lett.
Dag,
Ünnerschrift:
........................................................................................................................